ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿ: ಏನಿದು ವಿವಾದ? ವಾಸ್ತವ ಏನು?
ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ವಿವಿಧ ಇಲಾಖೆಗಳ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ʼಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿʼ ಮೂಲಕ ನೇಮಕಾತಿಗೆ ಯುಪಿಎಸ್‌ ಸಿ ಪ್ರಕಟಣೆ ನೀಡಿದ ಬೆನ್ನಲ್ಲೇ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಕತ್ತಿ ಮಸೆಯುತ್ತಿವೆ. ಪರಸ್ಪರ ಆರೋಪ – ಪ್ರತ್ಯಾರೋಪಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿವೆ. ಈ ಆರೋಪ ಪ್ರತ್ಯಾರೋಪಗಳ ಮಧ್ಯೆ, ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿಗಾಗಿ 2024 ಆಗಸ್ಟ್ 17 ರಂದು ಹೊರಡಿಸಿದ್ದ ಅಧಿಸೂಚನೆಯನ್ನು ರದ್ದು ಪಡಿಸುವಂತೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಯುಪಿಎಸ್‌ ಸಿಗೆ ಸೂಚಿಸಿದೆ.
ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಏನಿದು ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿ? ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ದೃಷ್ಟಿಯಷ್ಟೇ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಸರಿ-ತಪ್ಪುಗಳ ನಿರ್ಧಾರ ನಿಮಗೇ ಬಿಟ್ಟದ್ದು.
ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಈ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ಎಂಬ ಕುರಿತು ಚರ್ಚೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶುರುವಾದದ್ದು ಮನಮೋಹನ್‌ ಸಿಂಗ್ ನೇತೃತ್ವದ ಯುಪಿಎ ಸರ್ಕಾರದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರೋಗ್ರೆಸ್ಸಿವ್ ಅಲೈಯನ್ಸ್ (ಯುಪಿಎ) ಸರ್ಕಾರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತದ ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಲು ಎರಡನೇ ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣಾ ಆಯೋಗವನ್ನು (Administrative Reforms Commission-ARC) 2005ರಲ್ಲಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ನಮ್ಮ ಕರ್ನಾಟಕದವರೇ ಆದ ಹಿರಿಯ ನಾಯಕ ಎಂ. ವೀರಪ್ಪ ಮೊಯ್ಲಿ ಅದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು.ಈ ಆಯೋಗವು ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣೆಗಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಮಹತ್ವದ ಶಿಫಾರಸುಗಳಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ಅಂದರೆ ʼಪಾರ್ಶ್ವ ಪ್ರವೇಶʼ ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಹಾಗಾದರೆ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ಅಂದರೆ ಏನು? ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ವಿವರಿಸಬಹುದು?
- ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ಎಂಬ ಪದದ ಅರ್ಥ ವಿಶೇಷಜ್ಞರು ಮತ್ತು ತಜ್ಞರ ನೇಮಕ , ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಿಂದ, ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಚಿವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ನೇಮಕಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅಂತ.
- ಗುರಿ: ದೇಶದ ಪ್ರಯೋಜನಕ್ಕಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಇಂತಹ ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಆದಾಯ, ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳು, ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳು, ಕೃಷಿ, ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ರೈತರ ಕಲ್ಯಾಣ, ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿ, ನಾಗರಿಕ ವಿಮಾನಯಾನ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಹೊಂದಿರುವ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಇದರ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು.
- ಸರಿಯಾದ ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾದ ಪ್ರತಿಭೆ ಎಂಬುದು ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಹಿಂದಿನ ತತ್ವ.
ಹಾಗಾದರೆ ಮೊಯ್ಲಿ ನೇತೃತ್ವದ ಎರಡನೇ ಎಆರ್‌ಸಿ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಫಾರಸುಗಳು ಏನು?
1. ಹಿರಿಯ ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು.
• ಸಮರ್ಥನೆ: ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿನ ಕೆಲವು ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಕೌಶಲ್ಯಗಳು ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಾಗರಿಕ ಸೇವಾ ಕೇಡರ್‌ನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು. ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಪ್ರವೇಶವು ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಂದ ತಜ್ಞರನ್ನು ತರಬಹುದು, ಇದು ಆಡಳಿತದ ಒಟ್ಟಾರೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
• ಅನುಷ್ಠಾನ: ಸರ್ಕಾರದ ಹಿರಿಯ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜಂಟಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು, ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಅನುಮತಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಎಆರ್‌ ಸಿ ಸಲಹೆ ಮಾಡಿತ್ತು.2. ಟ್ಯಾಲೆಂಟ್ ಪೂಲ್ ರಚನೆ- ಅಂದರೆ ಪ್ರತಿಭಾ ಕೊಳದ ನಿರ್ಮಾಣ. ಅಂದರೆ ಪ್ರತಿಭೆಗಳ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು.
• ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಟ್ಯಾಲೆಂಟ್ ಪೂಲ್: ಅಂದರೆ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಪ್ರತಿಭಾ ಕೊಳವನ್ನು ರಚಿಸಬೇಕು. ಇದರಿಂದ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ಮೂಲಕ ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು. ಇದು ಹಣಕಾಸು, ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ, ಕಾನೂನು, ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಂತಹ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಹೊಂದಿರುವ ವೃತ್ತಿಪರರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
• ಅರ್ಹತೆ ಮತ್ತು ಆಯ್ಕೆ: ಆಯ್ಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅರ್ಹತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಖಾಸಗಿ ವಲಯ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ಮತ್ತು ಲಾಭೋದ್ದೇಶವಿಲ್ಲದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ಅರ್ಹತೆಯ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು.
3. ಒಪ್ಪಂದದ ನೇಮಕಾತಿಗಳು
• ಒಪ್ಪಂದದ ಅವಧಿ: ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನವೀಕರಣದ ಆಯ್ಕೆಯೊಂದಿಗೆ ನಿಶ್ಚಿತ ಅವಧಿಗೆ (ಉದಾ., 3 ರಿಂದ 5 ವರ್ಷಗಳು) ಒಪ್ಪಂದದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಗಳನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು.
• ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ: ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನಕ್ಕಾಗಿ ದೃಢವಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು. ಅವರ ಒಪ್ಪಂದದ ಮುಂದುವರಿಕೆಯು ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದರ ಮೇಲೆ ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿರಬೇಕು.
4. ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಬಲವರ್ಧನೆ
• ಡೆಡಿಕೇಟೆಡ್ ಅಥಾರಿಟಿಯ ಸ್ಥಾಪನೆ: ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ಮೂಲಕ ನೇಮಕಾತಿಯು, ಸೇರ್ಪಡೆ ಮತ್ತು ವೃತ್ತಿ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ಅಥವಾ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ರಚಿಸಬೇಕು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಲು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ವಿಧಾನವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
• ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ದೃಷ್ಟಿಕೋನ: ಸರ್ಕಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿಗಳ ಸುಗಮ ಏಕೀಕರಣವನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸಲು, ಅವರು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗುವಂತೆ ಸಮಿತಿಯು ಸೂಚಿಸಿದೆ.
5. ಸಮತೋಲಿತ ವಿಧಾನ
• ಅತಿ ಅವಲಂಬನೆಯ ಮೇಲೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ: ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿಗಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವಾಗ, ಆಯೋಗವು ಅದರ ಮೇಲೆ ಅತಿಯಾದ ಅವಲಂಬನೆಯ ವಿರುದ್ಧವೂ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿತ್ತು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಕಾಯಂ ನಾಗರಿಕ ಸೇವೆಯನ್ನು ಬದಲಿಸಲು ಅಲ್ಲ, ಪೂರಕವಾಗಿರಬೇಕು. ಪರಿಣತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅಂತರವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಆಯ್ದ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಳಸಬೇಕು ಎಂದು ಎಆರ್‌ ಸಿ ಒತ್ತಿಹೇಳಿತ್ತು.
ಈ ಶಿಫಾರಸುಗಳು ಹೊರಗಿನ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ತರುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು, ಹಾಗೆಯೇ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನಾಗರಿಕ ಸೇವೆಯು ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿದ್ದವು.
ಆದರೂ, ಈ ಶಿಫಾರಸುಗಳ ಅನುಷ್ಠಾನವು ಚರ್ಚೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ, ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.
ಯುಪಿಎ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ
ಹಾಗಾದರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಯುಪಿಎ ಸರ್ಕಾರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ 2014ಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಎಷ್ಟು ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅಂತಹ ಕೆಲವಾದರೂ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಬಹುದೇ?
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರೋಗ್ರೆಸ್ಸಿವ್ ಅಲೈಯನ್ಸ್ (ಯುಪಿಎ) ಸರ್ಕಾರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ನಾಗರಿಕ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಸೀಮಿತ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವೀರಪ್ಪ ಮೊಯ್ಲಿ ನೇತೃತ್ವದ ಎರಡನೇ ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣಾ ಆಯೋಗ (ಎಆರ್‌ಸಿ) ಚರ್ಚಿಸಿ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿದ್ದರೂ ಅದನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರುವಲ್ಲಿ ಯುಪಿಎ ಮಂದಗತಿ ವಹಿಸಿತ್ತು. ಹಾಗಂತ ಯುಪಿಎ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಲ್ಲ ಎಂದಲ್ಲ. ಯುಪಿಎ ಆಡಳಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿಯ ಕೆಲವೊಂದು ನಿದರ್ಶನಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ.
1. ಮಾಂಟೆಕ್ ಸಿಂಗ್ ಅಹ್ಲುವಾಲಿಯಾ• ಸ್ಥಾನ: ಯೋಜನಾ ಆಯೋಗದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ
• ಹಿನ್ನೆಲೆ: ಮಾಂಟೆಕ್ ಸಿಂಗ್ ಅಹ್ಲುವಾಲಿಯಾ ಅವರು ವಿಶ್ವ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಣಕಾಸು ನಿಧಿ (IMF) ಸೇರಿದಂತೆ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಹೊಂದಿರುವ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿದ್ದರು. 2004 ರಲ್ಲಿ ಯೋಜನಾ ಆಯೋಗದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಅವರ ನೇಮಕವನ್ನು ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿಗೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ, ಈ ಹುದ್ದೆಯು ರಾಜಕೀಯ ನೇಮಕಾತಿಯಾಗಿದೆ.
2. ರಘುರಾಮ್ ರಾಜನ್
• ಸ್ಥಾನ: ಮುಖ್ಯ ಆರ್ಥಿಕ ಸಲಹೆಗಾರ
• ಹಿನ್ನೆಲೆ: ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು IMF ನ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ರಘುರಾಮ್ ರಾಜನ್ ಅವರನ್ನು 2012 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಮುಖ್ಯ ಆರ್ಥಿಕ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ತಂದಿದ್ದರಿಂದ ಅವರ ನೇಮಕಾತಿ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿತ್ತು.
3. ನಂದನ್ ನಿಲೇಕಣಿ
• ಹುದ್ದೆ: ಭಾರತೀಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಗುರುತಿನ ಪ್ರಾಧಿಕಾರದ (UIDAI) ಅಧ್ಯಕ್ಷ• ಹಿನ್ನೆಲೆ: ಇನ್ಫೋಸಿಸ್‌ನ ಸಹ-ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದ ನಂದನ್ ನಿಲೇಕಣಿ ಅವರನ್ನು UIDAI ಮುಖ್ಯಸ್ಥರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಆಧಾರ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. 2009 ರಲ್ಲಿ ಅವರ ನೇಮಕಾತಿಯು ಉನ್ನತ-ಮಟ್ಟದ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿಯಾಗಿದ್ದು, ನಿರ್ಣಾಯಕ ಸರ್ಕಾರಿ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡಲು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ತಂದಿತ್ತು.
4. ಸ್ಯಾಮ್ ಪಿತ್ರೋಡಾ
• ಸ್ಥಾನ: ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾಹಿತಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳ ಕುರಿತ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಸಲಹೆಗಾರ
• ಹಿನ್ನೆಲೆ: ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಕ್ಕೆ ಸಲಹೆ ನೀಡಲು ನವೋದ್ಯಮಿ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಿಯಾಗಿದ್ದ ಸ್ಯಾಮ್ ಪಿತ್ರೋಡಾ ಅವರನ್ನು ನೇಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ಹಿಂದೆ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿಯವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಟೆಲಿಕಾಂ ಕ್ರಾಂತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಪರಿಣತಿಗಾಗಿ ಯುಪಿಎ ಮತ್ತೆ ಅವರನ್ನು ಸೇವೆಗಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿತು.
5. ಸಿ.ರಂಗರಾಜನ್
• ಸ್ಥಾನ: ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಆರ್ಥಿಕ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು• ಹಿನ್ನೆಲೆ: ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (RBI) ನ ಮಾಜಿ ಗವರ್ನರ್ ಸಿ.ರಂಗರಾಜನ್ ಅವರನ್ನು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಆರ್ಥಿಕ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಪ್ರವೇಶವಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಪಾರ ಅನುಭವದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಈ ಹುದ್ದೆಗೆ ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು.
ಯುಪಿಎ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸೀಮಿತ ವ್ಯಾಪ್ತಿ:
ಈ ನೇಮಕಾತಿಗಳು ಸರ್ಕಾರಿ ಪಾತ್ರಗಳಿಗೆ ಬಾಹ್ಯ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ತಂದರೂ, ಇದು ನಾಗರಿಕ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ವಿಶಾಲವಾದ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಪ್ರವೇಶ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಭಾಗವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನಿಯಮಿತ ಸಿವಿಲ್ ಸರ್ವಿಸ್ ಕೇಡರ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಯೋಜನೆಗಳು ಅಥವಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಲಹಾ ಅಥವಾ ನಾಯಕತ್ವದ ಪಾತ್ರಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ನೇಮಕಾತಿಗಳು ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದವು.
ವೀರಪ್ಪ ಮೊಯ್ಲಿ ನೇತೃತ್ವದ ಎರಡನೇ ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣಾ ಆಯೋಗದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಂತೆ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿಯ ವಿಶಾಲವಾದ ಅನುಷ್ಠಾನವು ನಂತರದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ನೇತೃತ್ವದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಒಕ್ಕೂಟ (ಎನ್‌ಡಿಎ) ಸರ್ಕಾರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಮೊದಲಿಗೆ 2018-19ರಲ್ಲಿ ಜಂಟಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಹಿರಿಯ ಸ್ಥಾನಗಳ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಲ್ಯಾಟರಲ್ ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಎನ್ ಡಿಎ ಸರ್ಕಾರ ಮಾಡಿತು.
ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿ ಹೇಗೆ?
ಈಗಾಗಲೇ ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ, ಭಾರತದ ನಾಗರಿಕ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಪ್ರವೇಶದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ವರ್ಷಗಳು ಕಳೆದಂತೆ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿತು, ಹೆಚ್ಚು ಔಪಚಾರಿಕ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳು ಈಗ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿವೆ. ವಿವಿಧ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಇಲಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಜಂಟಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ, ನಿರ್ದೇಶಕರು ಮತ್ತು ಇತರ ಹಿರಿಯ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಿರಿಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೊರಗಿನ ಪ್ರತಿಭೆಗಳನ್ನು ತರುವುದು ಕಲ್ಪನೆ.
ನೇಮಕಾತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮಾಹಿತಿಯೊಂದಿಗೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತುತ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಅವಲೋಕನ ಇಲ್ಲಿದೆ:1. ಅರ್ಹತೆಯ ಮಾನದಂಡ
ವಯಸ್ಸಿನ ಮಿತಿ: ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ 40 ರಿಂದ 55 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನವರಾಗಿರಬೇಕು.
ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅರ್ಹತೆಗಳು: ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಬಲವಾದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು, ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯಂತಹ ಉನ್ನತ ವಿದ್ಯಾರ್ಹತೆಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕೆಲಸದ ಅನುಭವ: ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ 15 ವರ್ಷಗಳ ಕೆಲಸದ ಅನುಭವದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಈ ಅನುಭವವು ಖಾಸಗಿ ವಲಯ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ಅಥವಾ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಅಥವಾ ಇವುಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿರಬೇಕು.
ಪರಿಣತಿ: ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯು ಅವರು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ಸ್ಥಾನದ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕ್ಷೇತ್ರ ಪರಿಣತಿ ಅಂದರೆ ಡೊಮೇನ್ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿಗೆ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ, ಹಣಕಾಸು ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಬೇಕಾಗಬಹುದು.
2. ನೇಮಕಾತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ
ಖಾಲಿ ಹುದ್ದೆಗಳ ಅಧಿಸೂಚನೆ: ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು, ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ ಇಲಾಖೆ (DoPT) ಅಥವಾ ಸಂಬಂಧಿತ ಸಚಿವಾಲಯಗಳ ಮೂಲಕ, ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ಖಾಲಿ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಅಧಿಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಿ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಆಯ್ಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ:
ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಕೆ: ಆಸಕ್ತ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ತಮ್ಮ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಯೂನಿಯನ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸರ್ವಿಸ್ ಕಮಿಷನ್ (UPSC) ಪೋರ್ಟಲ್ ಅಥವಾ ಇಲಾಖೆಯ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಮೂಲಕ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಸ್ಕ್ರೀನಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಶಾರ್ಟ್‌ಲಿಸ್ಟಿಂಗ್: ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಅವರ ವಿದ್ಯಾರ್ಹತೆ ಮತ್ತು ಅನುಭವದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಶಾರ್ಟ್‌ಲಿಸ್ಟ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಕ್ರೀನಿಂಗ್ ಸಮಿತಿ ಅಂದರೆ ಪರಿಶೀಲನಾ ಸಮಿತಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಂದರ್ಶನಗಳು: ಶಾರ್ಟ್‌ಲಿಸ್ಟ್ ಮಾಡಿದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಸಂದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂದರ್ಶನದ ಫಲಕಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಿರಿಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು UPSC ಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಇರುತ್ತಾರೆ.
ಅಂತಿಮ ಆಯ್ಕೆ: ಸಂದರ್ಶನದ ನಂತರ, ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ, ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅಂತಿಮ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಆಯಾ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ನೇಮಕ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ನೇಮಕಾತಿಯ ಅಧಿಕಾರ: ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯವರ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ನೇಮಕಾತಿ ಸಮಿತಿ (ACC) ಮೂಲಕ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಯ್ಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಯುಪಿಎಸ್‌ಸಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರೂ, ಈ ನೇಮಕಾತಿಗಳ ಕುರಿತು ಎಸಿಸಿ ಅಂತಿಮ ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದಿದೆ.
3. ಸೇವಾವಧಿ ಮತ್ತು ಷರತ್ತುಗಳು
ಒಪ್ಪಂದದ ನೇಮಕಾತಿ: ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಪ್ರವೇಶದಾರರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 3 ರಿಂದ 5 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಗೆ ಗುತ್ತಿಗೆ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನೇಮಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದು.
ಸರ್ಕಾರ ರಾಜ್ಯ ಸಭೆಗೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ತಿಳಿಸಿದ ಪ್ರಕಾರ ಕಳೆದ ಐದು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ಮೂಲಕ 63ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಪೈಕಿ 57 ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪ್ರಸುತ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಯೂನಿಯನ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸರ್ವೀಸ್‌ ಕಮಿಷನ್ (ಯುಪಿಎಸ್‌ ಸಿ) ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ವಿವಿಧ ಇಲಾಖೆಗಳ ನಿರ್ದೇಶಕರು, ಜಂಟಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಮತ್ತು ಉಪ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ 45 ಮಧ್ಯಮ ಹಂತದ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ನೇಮಕಾತಿಗೆ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ಕರೆದಿದೆ. ಹಣಕಾಸು, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಚಿವಾಲಯ, ಪರಿಸರ, ಉಕ್ಕು, ಶಿಪ್ಪಿಂಗ್‌, ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಮತ್ತು ಗೃಹ ಸಚಿವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉದಯೋನ್ಮುಖ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು, ಸೆಮಿ ಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್‌ ನಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಪರಿಣತಿಯ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಸರ್ಕಾರ ಈ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿದೆ.ಈ ಮಾಹಿತಿ ತಿಳಿದ ನಂತರ ರಾಜಕೀಯ ಜಗಳದ ಸರಿ-ತಪ್ಪುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ನಿಮಗೆ ಬಿಟ್ಟದ್ದು.
ವಿಡಿಯೋಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಕೆಳಗಿನ ಚಿತ್ರ ಕ್ಲಿಕ್‌ ಮಾಡಿರಿ:
ವಿಡಿಯೋ ಭಾಗ ೧- ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿ ಏನಿದು ವಿವಾದ?
: ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ನೇಮಕಾತಿ: ಏನಿದು ವಿವಾದ? ವಾಸ್ತವ ಏನು? ಕೇಂ ದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ವಿವಿಧ ಇಲಾಖೆಗಳ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಹುದ್ದೆಗಳಿಗೆ ʼ ಲ್ಯಾಟರಲ್ ಎಂಟ್ರಿ ʼ ಮೂಲಕ ನೇಮಕಾತಿ...
